Metoda PNF

Proprioceptive Neuromuscular Facilitation (PNF)

PNF jako koncepcja powstała w 1946 r. w Kalifornii dzięki współpracy neurofizjologa – dr Hermana Kabata i fizjoterapeutki – Maggie Knott. Jest przykładem neurofizjologicznego kompleksowego systemu oddziaływania terapeutycznego opartego na najnowszych osiągnięciach nauk medycznych, którego istotę zawarto w nazwie: proprioceptywne (dotyczące receptorów ciała) nerwowo-mięśniowe torowanie (ułatwianie, facilitowanie) ruchu.

Według filozofii PNF, proponowana pacjentowi terapia ma być bezbolesna i funkcjonalna, to znaczy zgodna z potrzebami ruchowymi zgłaszanymi przez chorego i wzorowana na naturalnych ruchach zdrowego człowieka. Ostatnie lata jeszcze silniej zaakcentowały ten aspekt terapii – praca nad funkcją to nie tylko ustalenia poczynione między pacjentem i terapeutą, to przede wszystkim dążenie do uzyskania w terapii sytuacji zadaniowej, w której chory może w bezpieczny sposób podjąć próbę odtworzenia funkcji. Oznacza to analizę ruchu pacjenta w odniesieniu do jego prawidłowego fizjologicznego przebiegu oraz włączenie do procesu usprawniania elementów treningu samoobsługi z wykorzystaniem przedmiotów codziennego użytku i sytuacji zadaniowych , które pacjent zgłosił jako trudne bądź niemożliwe do wykonania.

Zgodnie z koncepcją PNF badanie i terapia stanowią integralną całość i wzajemnie się implikują. Terapeuta poszukuje przyczyn problemów zgłaszanych przez pacjenta, jednak w realizacji celów wyznaczonych w terapii opiera się przede wszystkim na potencjale nie uszkodzonych bądź najsprawniejszych jego sfer ruchowych (najsilniejszych, bezbolesnych, o największym zakresie ruchu) i wykorzystuje je do pozyskiwania aktywności motorycznej w słabszych lub uszkodzonych obszarach narządu ruchu w oparciu o mechanizm irradiacji czyli przeniesienia pobudzenia. Takie planowanie terapii wymaga znajomości anatomii funkcjonalnej ciała ludzkiego oraz zasad biomechaniki i fizjologii skurczu mięśniowego. PNF wiele uwagi poświęca także kontroli motorycznej pacjenta, czyli interakcjom między stabilnością i mobilnością jego ciała, ze szczególnym uwzględnieniem pracy ekscentrycznej mięśni w warunkach grawitacji. Ze względu na szerokie możliwości oddziaływania koncepcja PNF przestała być utożsamiana ze sposobem pracy przeznaczonym wyłącznie dla pacjentów neurologicznych. Z powodzeniem stosuje się ją również w ortopedii, pediatrii, chorobach nerwowo-mięśniowych, wadach postawy czy skoliozach.

W terapii PNF, w zależności od potrzeb pacjenta, wykorzystywane są techniki uczące ruchu i koordynacji, stabilizujące, rozluźniające, mobilizujące, przeciwbólowe i inne, typowe dla metody, a także program ćwiczeń funkcjonalnych na materacu, nauka chodzenia, usprawnianie funkcji wegetatywnych (mięśni twarzy, języka oraz funkcji oddychania połykania i artykulacji), a pośrednio dochodzi również do regulacji pracy autonomicznego układu nerwowego, szczególnie podczas terapii oddechowej oraz oddziaływań w obrębie tułowia i klatki piersiowej.

Korzyści z pracy w Koncepcji PNF to:

metoda przyjazna dla pacjenta – oparta na bezbolesnej pracy, wykorzystującej silne odcinki ciała i umiejętności chorego do ułatwiania reedukacji utraconych funkcji;
wysoki poziom bezpieczeństwa terapii wynikający z integracji zabiegu z diagnostyką;
możliwość pracy z chorym na każdym poziomie dysfunkcji – zabezpieczenie terapią wszelkich funkcji od ruchowych do wegetatywnych;
wysoki poziom edukacji pacjenta, oparty na współuczestnictwie w planowaniu terapii oraz kontynuacji ćwiczeń w formie programu domowego;
niewielki wymagania sprzętowe;
duża efektywność prowadzonej terapii, wynikająca z dokładnej analizy problemu i ukierunkowanych oddziaływań.

Doskonalenie wiedzy o koncepcji PNF możliwe jest w Polsce od czerwca 1997r., kiedy to, dzięki współpracy Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii i niemieckiego Centralnego Związku Fizjoterapeutów (ZVK), odbył się w Warszawie pierwszy licencjonowany przez Międzynarodowe Stowarzyszenie PNF (IPNFA) kurs podstawowy PNF. Obecnie szkolenia prowadzone są przy współpracy „PNF w POLSCE” – Stowarzyszenia na Rzecz Rehabilitacji Funkcjonalnej, członka IPNFA – organizacji zrzeszającej terapeutów i sympatyków koncepcji PNF i mają charakter szkoleń podyplomowych.

System szkolenia podstawowego obejmuje kurs podstawowy (100 godzin lekcyjnych) i kurs rozwijający zakończony praktycznym i teoretycznym egzaminem, w zakres którego wchodzi również ocena praktycznej pracy uczestnika kursu z pacjentem (łącznie 50 godzin lekcyjnych). Między poszczególnymi kursami wymagana jest półroczna przerwa, podczas której terapeuta ma zdobywać doświadczenia wykorzystując swą wiedzę w praktycznej pracy z pacjentami. Szkolenie spełnia standardy europejskie, a koncepcja jest uznana przez systemy ubezpieczenia zdrowotnego Unii Europejskiej.

Wskazania: