Jest bolesną deformacją przodostopia na poziomie pierwszego stawu śródstopno- paliczkowego, która charakteryzuje się przyśrodkowym odchyleniem osi pierwszej kości śródstopia i bocznym odchyleniem osi palucha. Deformacja ta jest źródłem bólu w obrębie stopy, utrudnia sprawne poruszanie się, dobór obuwia oraz stanowi defekt kosmetyczny. Hallux valgus stanowi niejednokrotnie poważny problem zdrowotny, zwłaszcza wśród kobiet, ale może pojawiać się również u dzieci i młodzieży. Podczas chodu osoby omijają miejsce bolesne w wyniku czego obciążają zewnętrzną stronę stopy, a także skarżą się na zmęczenie stóp oraz pieczenie podeszwowej strony stopy. Osoby te najczęściej zgłaszają ból w okolicy wyniosłości przyśrodkowej. Powstaje ona na skutek stopniowego odsłaniania powierzchni stawowej I kości śródstopia w miarę koślawienia palucha. Przyczyną bólu tej okolicy jest drażnienie przez ucisk i ocieranie przez obuwie gałązek nerwów skórnych. Często dochodzi do zapalenia kaletki tej okolicy, czego efektem jest tkliwość i obrzęk.
Przyczyny zniekształcenia:
- Predyspozycje genetyczne (wskaźnik dziedziczenia od strony matki wynosi 72%)
- Noszenie niewłaściwego obuwia (chociaż deformacja ta pojawia również w populacjach, w których nie nosi się obuwia, to występuje 15 razy częściej u osób chodzących w butach)
- Częściej dotyczy płci żeńskiej ze względu na:
- Budowę anatomiczną stopy
- Noszenie butów na wysokich obcasach z ostro zakończonym przodem (długotrwałe noszenie takiego obuwia uciskającego przodostopie powoduje wywieranie nieprawidłowego nacisku na paluch
- Nieprawidłowości w obrębie stopy i stawu skokowo-goleniowego:
- Płaskostopie
- Hipermobilność pierwszego promienia
- Ustawienie końskie stopy
- Zaburzenia ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego
- Zniekształcenia tyłostopia wtórne do reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS)
Dolegliwości bólowe związane ze zniekształceniem koślawym palucha:
- Ból wyniosłości przyśrodkowej
- Ból stawu śródstopno- paliczkowego
- Metatarsalgia i ból palców II – V
- Ból okolicy trzeszczek
Jak leczyć paluch koślawy?
Leczenie zachowawcze:
- Modyfikacje obuwia
Optymalne obuwie dla osób z tą deformacją powinno składać się z miękkiej podeszwy oraz obszernego wnętrza. Kształt buta musi odpowiadać poszerzonemu przodostopiu. Szerokie wnętrze buta służy zmniejszeniu ucisku na wyniosłość przyśrodkową. But musi mieć także odpowiednią wysokość, aby pomieścić często występujące deformacje palców.
- Wkładki ortopedyczne
Odtworzenie prawidłowego sklepienia pod głowami kości śródstopia w połączeniu z ich amortyzacją w odcinku proksymalnym powoduje zmniejszenie nacisku i lepsze rozłożenie ciężaru ciała w obrębie stopy. Wkładki wykonywane na miarę są lepiej dopasowane do indywidualnych dolegliwości pacjenta. Mogą być przekładane z jednej pary butów do drugiej. Prawidłowa wkładka powinna być miękka i amortyzująca, nie twarda i sztywna. Wkładki nie zapobiegają progresji zniekształcenia, natomiast łagodzą dolegliwości bólowe stóp.
Leczenie operacyjne:
Cele leczenia:
- Zmniejszenie bólu
- Uzyskanie takiego kształtu stopy, do którego można dobrać obuwie
- Poprawa rozkładu sił obciążających stopę, działających na głowy kości śródstopia, a także na palce
W związku z różnymi rodzajami deformacji oraz różnymi przyczynami wywołującymi koślawość palucha, dotychczas nie opracowano jednej dobrej metody leczenia operacyjnego.
Istnieje wiele technik operacyjnych korekcji palucha koślawego tj. :
- Plastyka tkanek miękkich
- Bunionektomia
- Osteotomie w odcinku dalszym
- Osteotomie w odcinku bliższym
- Artrodeza stawu klinowo- śródstopnego (technika Lapidusa i jej odmiany)
- Artroplastyka resekcyjna
- Artrodeza pierwszego stawu śródstopno- paliczkowego
- Zabieg sposobem Akina
- Wydłużenie mięśnia brzuchatego łydki.
